Wójtowa – BYŁO – MINĘŁO

Cmentarz wojenny nr 102 w Wójtowej został zaprojektowany przez Hansa Mayra na planie prostokąta ogrodzonego niewysokim murem (metrowej wysokości), z wejściem od strony lasu poprzez drewnianą bramkę rozpostartą miedzy dwoma kamiennymi słupami. Miejsce centralne nekropolii zajmuje kamienna ściana pomnikowa o wysokości 5 metrów, która od strony doliny (taki widnieje zapis na planie Mayra) ma uwypuklony, wysunięty z lica ściany kamienny krzyż, a od strony lasu („ANSIGHT GEGEN DEN WALD”) przewidziano miejsce na tablicę inskrypcyjną (niszę gładko tynkowaną o wymiarach 1 m x 1 m) z kamiennym obramowaniem. Na cmentarzu pochowano 35 żołnierzy ( 29 armii niemieckiej i 6 armii rosyjskiej) w grobach umieszczonych w pięciu rzędach, każdy rząd otoczony betonowym murkiem okalającym kopiec grobowy wysokości 30 cm. Wg zachowanych planów mogiły zostały oznaczone kamiennymi cokołami z krzyżami typu „bu” i „cu” czyli krzyżami projektu Gustawa Ludwiga, przy czym krzyże typu „bu” zawierają datę, a krzyże lotaryńskie „cu” daty nie posiadają.

Projekt cmentarza wojennego nr 102 w Wójtowej – zasoby AN w Krakowie.

Dlaczego opisuję właśnie ten cmentarz? Przeglądając dane dotyczące tego cmentarza praktycznie zawsze i we wszystkich dostępnych publikacjach znajduję złą (moim zdaniem, podpartym dokumentami archiwalnymi) liczbę pochowanych na tym cmentarzu. Pan Drogomir w I tomie „Poległych w Galicji Zachodniej” podaje liczbę 33 żołnierzy:

3 armii rosyjskiej,
29 armii niemieckiej,
1 armii austro-węgierskiej

Większość internetowych stron bezkrytycznie podaje znów liczbę 32 żołnierzy pomijając żołnierza austro-węgierskiego. Nawet w stosunkowo najnowszej książce Jana Majewskiego znajdziemy informację o 3 żołnierzach rosyjskich. A co na to mówią dokumenty?

W Archiwum Narodowym w Krakowie w GW 42 znajdujemy spis poległych napisany przez urzędnika CK w którym czytamy ” grób 5 – 1 , grób 6 – 3, grób 7 -2″ i dotyczy to żołnierzy rosyjskich, przy czym ci z grobu 5 i 7 pierwotnie byli pochowani w Wójtowej (dwóch z grobu nr 7 obok kościoła), a trzech z grobu nr 6 w Pagorzynie (jest nawet podany właściciel gruntu – Przybyć Stefan – na którym był pierwotny grób).

Spis pochowanych na cmentarzu 102 – zasoby AN w Krakowie.

Co do jedynego żołnierza austro-węgierskiego Franza Klimka znajdziemy aż dwa dokumenty potwierdzające, że nie spoczywa on na cmentarzu wojennym nr 102 (pomijam tutaj spis sporządzony w języku polskim który był kopią oryginalnych austriackich dokumentów), a spoczywa na cmentarzu cywilnym w Wójtowej – jeden to spis poległych (zamieszczony wyżej), a drugi to Katasterblatt nr 119.

Karta katastralna – zasoby AN w Krakowie.

Wertując jeszcze skany w AN w Krakowie w teczce „Akta niezidentyfikowane” GW 65 znalazłem kolejny plan z zaznaczonym rozmieszczeniem grobów i ich pierwotną numeracją w okręgu, oraz 21 Katasterblatt dla grobów z tego cmentarza, a tam dwie karty katastralne dla mogił 1538 (nr grobu 5) i dla mogiły 1540 (nr grobu 7) informujące o w sumie 3 żołnierzach rosyjskich – niestety nie zachowały się, lub nie odnalazłem ich w innych dokumentach, karty katastralne dla 4 mogił, w tym właśnie dla grobu 1539 w którym ma spoczywać jeszcze trzech żołnierzy rosyjskich.

Karta katastralna dal grobu nr 1538 – zasoby AN w Krakowie.

Karta katastralna dal grobu nr 1540 – zasoby AN w Krakowie.

Plan cmentarza wojennego nr 102 z pierwotną numeracja mogił -zasoby AN w Krakowie.

Pragnę podkreślić, że dzieło pana Drogomira uważam za biblię i wyrocznię w sprawie ilości pochowanych żołnierzy na poszczególnych cmentarzach, ale jak widać z dokumentów i on mógł popełnić błąd przy sporządzaniu spisów poległych. Oczywiście nie znam dokumentów korespondencyjnych KGA w których może znajdować się notatka o ekshumacji grobów rosyjskich, ale sądzę, że w przypadku niezidentyfikowanych poległych wrogiej armii jest to mało prawdopodobne.

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi