Cmentarz nr 51 Rotunda to perła beskidzkich cmentarzy pierwszowojennych. Choć obecnie łatwiej już to dostrzec, to jeszcze 10 lat temu tylko nieliczni zapaleńcy wierzyli, iż ta nekropolia odzyska swój dawny blask i piękno. Cmentarz ten jest przykładem jak wiele może zdziałać zapał społeczników. Społeczny Komitet Odbudowy Cmentarza na Rotundzie założony 2002 roku dał impuls do działania wielu osobom, a to zaowocowało tym co można zobaczyć dziś1 . Cmentarz choć nadal w trakcie odbudowy zaczyna wyglądać imponująco. Wiem, że wiele osób nie podzieli mojego zachwytu, jednak będą to chyba tylko osoby które nigdy nie były na Rotundzie.
Jak tam trafić? Trzeba tylko odrobinę chęci, dostać się do Regietowa i tam ruszyć czerwonym szlakiem (doskonale oznakowanym, a dla osób zmotoryzowanych ważna informacja, jest gdzie zostawić samochód tuż przy szlaku). Kierunek wskaże wierna replika oryginalnego znaku wskazującego drogę na cmentarz.
Potem, miejscami ostra wspinaczka na Rotundę i na szczycie ukaże się nam wspaniały widok, trzy odbudowane wierze i dwie kolejne w trakcie odbudowy. Widok piękny i każdy kto przymknie na chwilę oczy (przyda się ta chwila również na złapanie tchu po marszu) zobaczy jak majestatycznie wyglądał ten cmentarz tuż po jego powstaniu. Tym, którym jednak będzie ciężko sobie to wyobrazić polecam kilka archiwalnych zdjęć na stronie sekowa.info . Mnie ciężko było uwierzyć, że ponad dekadę temu cmentarz ten był praktycznie w całkowitej ruinie.
I jeszcze jedna bezcenna rzecz. Dzięki grupie zapaleńców mogiły na Rotundzie nie zostały jedynie bezimiennymi miejscami doczesnego spoczynku żołnierzy, których zawierucha Wielkiej Wojny położyła na szczycie tej góry. Część z poległych, po 90 latach od śmierci, ponownie odzyskała swoją tożsamość. Pięknie opisał to Mirosław Łopata1 :
W dzień Wszystkich Świętych 2004 roku turyści mogli zapalić już znicze nie na bezimiennych mogiłach ale np. na grobie porucznika Karla Rajnera z armii austro-węgierskiej czy też na grobie Jefima Medwiediewa, żołnierza rosyjskiego 193. swijażskiego pułku piechoty…
1 Powstanie Społecznego Komitetu Odbudowy Cmentarza na Rotundzie i prace jakie wykonał Komitet opisał Mirosław Łopata na stronie cmentarze.gorlice.net
Obecnie Rotunda ma już odbudowane wszystkie wieże i wygląda wspaniale , zwłaszcza z takiej perspektywy: