Kirkut

Wędrując po dokumentach dotyczących bieckich cmentarzy wojennych nie sposób nie wspomnieć o cmentarzu wojennym 107, czyli grobach wojennych na bieckim cmentarzu żydowskim.  Jak wspominałem we wcześniejszych wpisach ani cmentarz, ani nawet wzmianka o trzech grobach żołnierskich na nim, nie znalazła się w meldunku bieckiego posterunku policji z 4 maja 1920 roku na temat grobów i cmentarzy wojennych.

Kwatery te napewno nie były bezimiennymi mogiłami żołnierskimi, gdyż w dokumentacji KGA jak i późniejszym spisie WUOnGW cmentarz ten jest wymieniony, wraz z danymi żołnierzy, którzy na nim zostali pochowani. W austriackim spisie cmentarzy zachowanym w Archiwum Narodowym w Krakowie widnieje taka informacja o tej nekropolii:

Można tutaj zauważyć, że pierwotnie wg spisu na cmentarzu było 6 mogił pojedynczych, w których pochowano 4 żołnierzy austro-węgierskich i dwóch armii carskiej, a ich mogiły były upamiętnione betonowymi macewami. Pierwotne zapisy mimo, iż przekreślone mogę być prawdziwe, gdyż na forum austro-wegry.eu znajduje się wpis dotyczący m. in. mogił na cmentarzu żydowskim, zainspirowany dyskusją na popularnym portalu społecznościowym (gorąco zachęcam do przeczytania całego tematu nie tylko linkowanego wpisu). Wiadomo z niego, że do 5 listopada 1916 roku na cmentarzu znajdowała się czwarta mogiła austro-węgierskiego żołnierza Ferdinand Feiner, z trzeciej kompanii cieszyńskiego IR.100, urodzonego w Cieszynie w 1896 roku, który zmarł 7 maja 1915 w szpitalu polowym nr 4/6 i pochowano go na cmentarzu izraelickim (autor wpisu przytacza jeszcze kilka faktów o Ferdinandzie Feinerze). Tak więc jeśli informacja o 4 żołnierzach CK jest potwierdzona, można na tej podstawie wnioskować, że informacja o dwóch żołnierzach carskich również jest prawdziwa, ale ostatecznie i ich z cmentarza ekshumowano.

Na cmentarzu wojennym nr 107 w Bieczu spoczęli (dane z książki Jerzego Drogomira „Polegli w Galicjii Zachdniej 1914-15” Tarnów 1999 str. 514):

• E.R. Inf. Emil Lustig z IR. 36, zmarły 5.10.1914
• Honv. Moritz Berkowicz z HIR. 11, zmarły 17.05.1915
• Ldst.Inf. Meir(?) Birn z IR. 57, zmarły 13.05.1915

Autor wpisu na forum austro-wegry.eu znalazł o dwóch z nich kilka informacji które pozwolę sobie zacytować:

Mór Berkovics (jak widać w aktach zastosowano niemieckojęzyczny zapis) zmarł 17 maja 1915 r. w szpitalu polowym nr 4/6 wskutek postrzału w głowę i pochowano go na cmentarzu izraelickim.
Dopisane: według źródła węgierskiego Mór Berkovics pochodził z Nagykapos (Veľké Kapušany).

Mayer Birn z 9. kompanii 4.batalionu tarnowskiego IR.57 również otrzymał postrzał w głowę i zmarł w tym samym szpitalu 13 maja 1915, pochowany na bieckim kirkucie.

Z książki Krzysztofa Przybyłowicza „Cmentarz żydowski w Bieczu” (Biecz 2021, str 22-23) wiemy, że nie były to jedyne ofiary działań wojennych w Bieczu które pochowano na tym cmentarzu. Pochowano tam również Scheindlę ze Schlüsselbergów Sturm wraz z synami: Israelem Mendlem i Józefem (zginęli 29 marca 1915 roku od wybuchu rosyjskiej bomby) i Jakuba Weissa zmarłego w wyniku pobicia przez żołnierzy rosyjskich.

PS 

Chciałbym by wpis ten był jak kamyk kładziony na macewie, który symbolizuje trwałą, nieprzemijającą pamięć o zmarłych. Zdjęcie które wybrałem jako ilustrację wpisu zostało wykonane przez pana Ryszarda Zaklukiewicza pod koniec lat 80 XX wieku, a ja celowo wybrałem właśnie je, bo doskonale obrazuje ono naszą pamięć nie tylko o żołnierzach – zaciera się i mgliście majaczy, a potem zanika w niebycie.