Cmentarz wojenny nr 209 w Glowie został zaprojektowany przez Roberta Motkę na planie połączonego prostokąta i trapezu, tuż za wałem ziemnym odgradzającym rozlewisko Dunajca. Wejście na cmentarz stanowi bramka rozpostarta między betonowymi niewielkimi odcinkami muru, na wprost wejścia na środku nekropoli ustawiony jest betonowy postument z tablicą i wieńczącym go betonowym krzyżem. Na tablicy widnieje napis w języku niemieckim:
1914-1915
GETREU IN NOT –
SELING IM TOD.
W wolnym tłumaczeniu „Wierni w potrzebie – błogosławieni w śmierci”.
Na cmentarzu spoczywa 57 żołnierzy trzech armii:
- 27 armii austro-węgierskiej
- 16 armii niemieckiej
- 14 armii rosyjskiej
Zostali oni pochowani w 55 grobach pojedynczych i jednym zbiorowym, 35 zostało zidentyfikowanych.
Obecnie cmentarz prezentuje się nienajgorzej, niezwykłe wrażenie wywarły na mnie stare dęby rosnące na jego terenie, które okrywają go swoimi ramionami, tworząc jakby naturalny parasol i nawet w porze zimowej, bez liści wygląda to monumentalnie i dostojnie. Przeglądając materiały archiwalne i różne dostępna źródła (m in Kwartalnik informacyjny ziemi radłowskiej) zwróciłem uwagę, że cmentarz w latach dwutysięcznych był otoczony przez gminę opieką co niezwykle cieszy i mam nadzieję, że sytuacja taka ma miejsce nadal. W archiwaliach znalazłem też kilka informacji którymi chciałem się podzielić, a których odwiedzający cmentarz bez znajomości dokumentów nie będziemy świadomi.
Choć pierwotny projekt Roberta Motki nie uległ zmianie co do kształtu i zarysu cmentarza, to jednak uległ on kilku naprawdę istotnym modyfikacjom. Po pierwsze zupełnie zmienił się projekt Denkmala, pierwotnie miał to być niewielki (1,60 m) betonowy pomnik ustawiony na metrowym postumencie wykonanym z kamienia o wymiarach 1,34 x 0,80 m.
Jednak w wyniku zmiany projektu pomnika centralnego którego podstawa rozrosła się do wymiarów 2,50 x 2,50 a wysokość wzrosłą do 5,60 m, musiano przeprojektować wewnętrzny układ pól grobowych (patrząc na zachowane spisy i plany w Archiwum Narodowym w Krakowie układ ten zmieniano co najmniej trzy razy). Nowy Denkmal został zwieńczony drewnianym krzyżem o wysokości 3,20 m i co ciekawe ten nowy projekt również został zmieniony w zakresie wykończenia postumentu – z pierwotnie planowanego kamiennego wykończenia zrezygnowano, na rzecz gładkiego tynku.
Zmianom uległy również inne mniej zauważalne szczegóły cmentarza, a mianowicie zostało przeprojektowane wejście, w którym niewielki murek będący oparciem bramki zamiast projektowanego początkowo wykonania z kamieni nakrytych betonowym daszkiem został w całości zaprojektowany z betonu, również bramka wejściowa została przeprojektowana, ale wymiary w/w elementów nie uległy zmianie. Należy zwrócić uwagę, iż widoczna obecnie bramka , jak i pomnik centralny nie zachowały swoich pierwotnych kształtów, ani też nie są wykonane z materiałów z jakich zostały zaprojektowane.
W projekcie z 29 stycznia 1918 roku (uwzględnione są w nim już zmiany materiałów z których wykonano postument pomnika centralnego) wyraźnie napisane jest, iż bramka jest drewniana, tak samo jak krzyż na pomniku. Te zmiany wyglądu nekropolii zostały zapewne wykonane w 1953 roku w czasie remontu cmentarza ( o takich pracach wspomina pan Jerzy Drogomir w karcie cmentarnej którą wykonał razem z panem Emilem Boryczko w 1986 roku. W/w i pokazany plan jest jednak ciekawy z jeszcze jednego powodu, na planie tym wymienione jest nie tylko zapotrzebowanie na konkretne rodzaje krzyży nagrobnych, ale też na roślinność. Robert Motka zaprojektował ogrodzenie cmentarza w formie betonowych słupków między którymi miał być rozciągnięty drut kolczasty i nasadzony żywopłot z liliowego głogu (po drucie kolczastym nie ma śladu, ale żywopłot wypełnia przestrzeń między słupkami do dziś, czy jest to liliowy głóg nie mam pojęcia). Na cmentarzu miało zostać posadzonych wg projektu 10 dębów i 2 wierzby płaczące, jednak drzewostan nie został wrysowany w projekt – obecnie rośnie na cmentarzu pięć monumentalnych dębów, a na pierwotnym projekcie cmentarza były zaznaczone rosnące wzdłuż wału przeciwpowodziowego stare wierzby, więc trudno dociec gdzie projektant chciał owe nasadzenia umieścić.
Cmentarz wojenny nr 209 w Glowie został wpisany do ewidencji zabytków dopiero 14 października 1996 roku.
Zdjęcia ze stycznia 2025 roku
Wybrane dokumenty dostępne w Archiwum Narodowym w Krakowie
Zdjęcia pana Ryszarda Zaklukiewicza z końca lat 80 XX wieku (skany z klisz w moich zbiorach), oraz dokumenty i zdjęcia wykonane przez panów Jerzego Drogomira i Emila Boryczkę, przy tworzeniu karty ewidencyjnej cmentarza w roku 1986.
Współrzędne GPS
50.10236851983598, 20.874041573745355