Cmentarz nr 50 Wysota (Wysowa)

Cmentarz wojenny nr 50 w Wysowej na zboczu Wysoty został zaprojektowany przez Dušana Jurkoviča. Jest to niezwykle wyjątkowe miejsce zarówno w Beskidzie Niskim, jak i w Okręgu I. W momencie projektowania nekropolii teren na którym ją utworzono był odkrytym zboczem z łąkami na których dokonywano wypasu, a obecnie znajduje się w głębi lasu. Cmentarz przepięknie zaprojektowany w formie prostokąta, otoczony kamiennym wałem, na teren którego wiodą kamienne schody, a całość wieńczy ponad trzymetrowy drewniany krzyż.

Dušan Jurkovič projektując to miejsce wiecznego spoczynku żołnierzy nie mógł przewidzieć dalszych jego losów, ale chcąc podkreślić jego doniosły charakter w projekcie uwzględnił nawet zasadzenie trzech dębów by pośród pastwisk wyróżniały to miejsce. Nie mógł przypuszczać, że po latach właśnie drzewa, oraz ludzkie zapomnienie, będą odpowiedzialne za destrukcję tego miejsca.

Stan cmentarza pod koniec lat 80 XX wieku – archiwum prywatne autora strony.

Na cmentarzu w 4 mogiłach zbiorowych i 2 grobach pojedynczych spoczywa:

  • 10 żołnierzy armii austro-węgierskiej
  • 50 żołnierzy armii rosyjskiej

Cmentarz przez dziesiątki lat ulegał zniszczeniu i degradacji popadając w niepamięć, jednak w 2018 roku – roku śmierci Jacka Kołaka wieloletniego nieformalnego opiekuna i inicjatora remontu tego obiektu – miejsce tymczasowego brzozowego krzyża zajął wykonany dokładnie wg planów Dušana Jurkoviča  krzyż sfinansowany ze środków Austriackiego Czarnego Krzyża, a ustawiony tam przez grupę FGM  (z Janem Majewskim na czele) i wolontariuszy z Wysowej i Bierunia. Na ramieniu krzyża widnieje inskrypcja 

WASZE WAŚNIE WSTRZĄSNĘŁY CAŁĄ ZIEMIĄ

LECZ KRZYŻ POJEDNANIA POZOSTAŁ NIEZMIENNY.

Współrzędne GPS

49.42843498385995, 21.20285788049233